Türk toplumunda araba sahibi olmak her zaman bir statü sembolü olagelmiştir. Gözlemlerime dayanarak lüks otomobil sahiplerinin trafikte bile farklı bir duruşu var diyebilirim. Çocukluğumda büyüklerimizin araba sahibi olmayı yatırım olarak…
Alternatif maliyet yada fırsat maliyeti, bir yatırımcı olarak alternatifler arasında yaptığınız seçim ile diğer en iyi alternatifin faydasından olmanızın yarattığı maliyettir. Yani bir alternatif seçildiğinde diğer seçeneklerin getirdiği kazancın kaybedilmesidir. Matematiksel olarak, alternatif maliyet, seçtiğimiz alternatif nedeniyle kaybettiğimiz potansiyel kazançtan seçtiğimiz alternatifin getirisini çıkarılmasıyla hesaplanır.
Peşin bir para ile oturmak için ev aldığımızı varsayalım. Diyelim peşin para ile 100 bin dolarlık bir ev aldık. Hesap kitabı neden dolarla yaptığımı bloğun ilk yazısında açıklamıştım. Bu meblağ bugünkü kurla (5,74 TL/$) 574 bin TL yapıyor. Türkiye şartlarında risksiz yatırım aracı alarak T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın çıkardığı 10 yıllık Eurobond‘u esas alalım. 16 Eylül 2019 tarihi itibarıyla 26/04/2029 vadeli Eurobond‘un yıllık getiri oranı ise %7,1. Yani evi satın alarak 100.000$ * 0,071 = 7.100$’lık yıllık gelirden vazgeçmiş olduk. 7.100$ ise 7.100 * 5,74 = 40.754 TL ediyor. Yani ayda 3.396 TL. Diğer taraftan ev almasaydık barınma ihtiyacımızı karşılamak için kira ödeyecektik. Ödeyeceğimiz kiranın aylık 2.000 TL olacağını varsayalım. Bu durumda oturmak için ev satın almanın yarattığı alternatif maliyet aylık 1.396 TL oldu.
Bir başka örnek olarak sıfır bir otomobili peşin para ile aldığımızı (35.000 dolar) varsayalım. 4 kişilik bir ailede iki bireyin günde iki kez toplu taşıma aracına bindiğini ve aylık toplu taşıma giderinin 100 dolar olacağını öngörelim. Fırsat maliyetini hesaplarken, sermayemizi araba satın almak yerine %7 getiri oranından Eurobond‘a yatırdığımızı varsayalım. Yıllık kupon gelirimiz yaklaşık 2.500 dolar olsun. Tabi bu durumda aracımız olmayacağı için toplu taşımayı kullanıyoruz. Yani Eurobond getirisinden toplu taşıma giderini çıkararak fırsat maliyetini hesaplamış oluyoruz: 2.500 – 12*100 = 1.300 dolar/yıl.