Vergiden kaçınma, uzun vadeli yatırımda bana göre oldukça önemli bir konudur. Zira piyasada oluşan fiyatı kontrol etme şansımız yok. Ancak, işlem maliyetleri ve vergi gibi konularda bir şeyler yapabiliriz. Bu kapsamda, Interactive Brokers‘da (IBKR) işlem maliyetlerini nasıl kısabileceğimizi şu yazıda anlatmıştım. Maliyet Hesabı: Vergi Matrahı Nasıl Belirleniyor? başlıklı yazıda ABD’deki maliyet muhasebesi uygulamalarından bahsetmiştim. Maliyet Hesabı Yöntemleri ve Vergi Matrahı başlıklı yazımda ise yurtdışı piyasalarda elde ettiğimiz hisse senedi değer artış kazançlarının vergi matrahının farklı maliyet hesabı yöntemleri kullanarak nasıl hesaplanacağını örnek üzerinden açıklamıştım. Kullanabileceğimiz maliyet yöntemlerini tekrar hatırlatmak gerekirse: (1) ilk giren ilk çıkar (first in first out, FIFO), (2) son giren ilk çıkar (last in first out, LIFO), (3) ortalama maliyet ve (4) spesifik maliyet yöntemi. Yüksek enflasyon ortamında vergi açısından en avantajlı yöntem spesifik maliyet yöntemi çıkmıştı. Bu çerçevede, IBKR müşteri arayüzünde spesifik maliyet yöntemini kullanarak satış gerçekleştirdim. Nasıl yaptığımı bugün sizlere görsellerle açıklayacağım.
Hangi varlık kalemini sattım?
2023 II. Çeyrek Sonu Portföy Durumu başlıklı yazımda gelişmekte olan ülke ETF‘im olan VDEM‘in performansından memnun olmadığımı yazmıştım. Vanguard FTSE Emerging Markets UCITS ETF (VDEM) ağırlıklı olarak Çin (%38,3) ve Tayvan (%16) şirketlerine yatırım yapıyor. Yaklaşık üç yıldır portföyümde yer alan bu fonun performansı maalesef beni tatmin etmedi. Çin’de işler pek iyi gitmiyor. Ayrıca, ABD öncülüğündeki Batı ile Çin ekonomileri ayrışıyor. Özetle, bu fonun geleceği bana göre parlak gözükmüyor. Bu nedenle satmaya karar verdim.
Spesifik maliyet hesaplama yöntemi nedir?
Farklı tarihlerde ABC hissesinden alımlar yaptığınızı varsayalım. Sattığınız hisselerin hangi alımlardaki hisseler olduğunu seçebiliyorsunuz. Bu yönteme spesifik maliyet hesaplama yöntemi deniyor. Diğer bir deyişle, vergiden kaçınma için işinize hangi tarihteki alım geliyorsa o hisseleri elden çıkarabiliyorsunuz. Aşağıdaki ekran görüntüsünde VDEM için tuttuğum kayıtları görebilirsiniz. Buna göre 50 pay için toplam 6 parça alım yapmışım. Hepsi farklı tarihlerde ve farklı dolar fiyatından alındı. Üstelik değer artış kazancı hesaplarken alım tarihlerindeki farklı TC Merkez Bankası alış kurlarını kullanacağız. 🙂 Yİ-ÜFE ayarlamasını ve bunu yapabilmek için Yİ-ÜFE’nin alım tarihinden bu yana en az %10 artmış olması kuralını da unutmayalım. Bu konuda daha detaylı bilgiyi Vergi Sorunu ve Yurtdışı Piyasalara Yatırım başlıklı yazımdan öğrenebilirsiniz.
Vergiden kaçınma için kar/zarar tahmini
Satış işlemini gerçekleştirmeden önce hangi kalemlerin kar, hangi kalemlerin zarar yazacağını yaklaşık olarak tahmin etmem gerekiyordu. Bu yüzden güncel fiyat ve kura göre birer tahmin yaptım. Aşağıdaki ekran görüntüsünde P_dolar (satış) dolar cinsinden varlığın fiyatını, Kur tahmini kuru, P_tl (satış) ise TL cinsinden satış fiyatını gösteriyor. Toplam kar/zarar ise (TL cinsinden satış fiyatı – yeniden değerlenmiş net birim alış fiyatı) * satış adedini (Adet) gösteriyor. Buna göre 22.09.2022 tarihli alım hariç hepsinden zarar etmiş durumdayım. 🙂 Dolayısıyla bu lotları satarsam vergi yükümlülüğü doğmayacak! Üstelik vergi matrahı hesaplarken bu zararları diğer işlemlerden elde ettiğim kardan düşebilirim.
Maliyet muhasebesi ayarları
Bu arada IBKR hesabımda maliyet muhasebesi yönteminin fabrika ayarı olarak FIFO olduğunu belirteyim. Müşteri arayüzünde raporlar (Reports) kısmından vergi (Tax) ile ilgili seçeneği kullanarak tanımlı maliyet muhasebesi yöntemini görebilirsiniz. Dilerseniz değiştirebilirsiniz. Aslında spesifik maliyet hesaplama yönteminin pratikte nasıl uygulanacağını göstermek amacıyla bu işlemi yapıyorum. Yoksa bu örnek vaka da sonuç iki yöntem içinde aynı.
IBKR özelinde maliyet muhasebesi yöntemi olarak spesifik maliyet yöntemini önceden seçemiyorsunuz. Seçenekler arasında yok. Bu yöntemi fiili satış yaptıktan sonra aynı gün akşam saat 20:30’a (ABD Doğu Zaman Dilimi, Eastern Time) kadar kaydetmeniz gerekiyor.
Portföyümüzde sahip olduğumuz varlıkların paylarının hangi partide alındığını görmek için müşteri arayüzünde portföy (Portfolio) kısmına gidiyoruz. Aşağıdaki resimden gördüğünüz üzere VDEM‘in en solunda işarete sağ tıkladığımızda ‘View Tax Lots‘ karşımıza çıkıyor.
Tıkladığımızda önümüze gelen ekranı aşağıdaki resimde görüyorsunuz. Sağ kısımda ‘Open Lots‘ tablosu var. Alım tarihleri, fiyat ve miktarlar var. Orta üstte ise VDEM için uygulanabilecek önceden tanımlı maliyet muhasebesi yöntemi seçenekleri var. Yukarıda ifade ettiğim gibi bu seçenekler arasında spesifik maliyet yöntemi yok. Bu yöntemi kullanmak için öncelikle satış yapacağız. Yaptığımız satış bu ekranın sol kısmında ‘Closing Trades‘ başlığı altında görünecek.
IBKR müşteri arayüzü ile ilk uygulama
İlk parti satış
Şimdi uygulamaya geçelim. Bu çerçevede, ilk olarak 15 tane pay sattım. Bununla birlikte, dikkatli okuyucuların aşağıdaki resimden fark edebileceği üzere IBKR‘ın algoritması iki parti halinde satış yaptı. 2 pay 56,05 dolardan ve 13 pay 55,995 dolardan satıldı.
Daha sonra portföy kısmına gelip, ‘View Tax Lots‘ seçeneğini tıkladım. Satış işleminin aşağıdaki ekrana yansıması bir süre aldı. Yaklaşık bir beş dakika bekledim. Bilginiz olsun. Neyse, yaptığım satış işleminin ilk partisi ekranın sol köşesinde ‘Closing Trades‘ başlığı altında göründü. Seçili maliyet muhasebesi yöntemi FIFO. Bu yöntem gereğince satılan payların hangi tarihlerdeki alımdan karşılandığını ise sağ taraftaki tablodan görebilirsiniz.
Satış işleminin kayıt altına alındığı kısımdaki yöntem (Method) seçeneğine tıklayalım. Burada diğer yöntemlerin yanında ‘Specific Lot‘ ifadesi belirdi. Bu ifadeyi seçiyoruz.
Daha sonra sattığımız bu payları, satmak istediğimiz paylarla sağdaki tablodan eşleştirip kaydediyoruz.
Böylece, aşağıdaki resimden gördüğünüz üzere, spesifik maliyet yöntemi ile ilgili ilk uygulamamızı başarıyla yaptık. Sattığımız iki payı, 17.12.2020 tarih ve 68,35 dolarlık alımdan karşıladık.
Kalan payların satışı
Şimdi kalan payları da satıp, aynı yöntemi uygulayalım. Bu çerçevede, kalan 35 payı 56,015 dolardan tek seferde sattım.
Tabi tüm paylarımı sattığım için VDEM artık portföy sayfasında gözükmüyor. Dolayısıyla ‘Orders/Trade‘ sekmesine tıklayıp, benzer şekilde ‘View Tax Lots‘ seçeneğine ulaşıyorsunuz. Ancak, diğer iki satış işlemi aşağıdaki resimden gördüğünüz üzere hemen ekrana gelmiyor. ‘Start Over‘ seçeneğini tıklayarak sayfayı bir süre güncelleştirmem gerekti. Yaklaşık bir 10-15 dakika sonra yaptığım tüm işlemler ekrana yansıdı.
İlk 2 paylık satış hariç diğer satış işlemlerinde önceden tanımlı olan maliyet muhasebesi yöntemi (yani FIFO) uygulandığını resimden görüyoruz.
Daha önce yaptığımız gibi her iki satış içinde ‘Specific Lot‘ yöntemini seçip, satılan payları hangi tarihlerdeki alımlardan karşılayacağımızı seçiyoruz. Daha sonra yaptığımız işlemleri ‘Save‘ butonuna basarak kaydediyoruz.
Tabi bütün payları sattığım için sonuç ilk giren ilk çıkar yönteminden farklı olmadı. 🙂 Neyse, süreci ‘Submit‘ (Gönder) butonunu tıklayarak sonlandırıyoruz. Kaydettiğimiz bu işlemler ABD Vergi İdaresi’ne (IRS) bildiriliyor. Böylece, spesifik maliyet yöntemine göre satış yaptığımız, hangi payları sattığımız ve maliyetlerimiz kayıt altına alınıyor. Artık vergi matrahı beyan ederken bu yöntemi rahatlıkla kullanabiliriz.
Sonuç olarak
Amacımız vergiden kaçınma. Dolayısıyla bu satışların vergi matrahına etkisini hesaplamamız gerekiyor. Aşağıdaki resimde gördüğünüz şekilde yaptığım satışlardan net olarak 17.199 TL zarardayım. Yani bu satışlardan değer artış kazancı elde edemedim. Dolayısıyla, vergi yükümlülüğü doğmadı. Daha da iyisi yıl içersinde değer artış kazancı elde ettiğim bir işlemim olursa, vergi matrahını elde ettiğim kazançtan bu zararı düşerek hesaplayacağım.
Bu yazı umarım faydalı olur. Bir sonraki yazıda görüşmek üzere sağlıcakla kalın.
Copyright secured by Digiprove © 2023 Pintidegiltutumluyum
Cok guzel bir yazi olmus elinize saglik. IBKR’dan alinan temettulerin vergilendirilmesi hakkinda da bir yazi yazabilir misiniz? Bu temettu odemelerini Turkiye’ye getirmedigimiz surece beyan zorunlulugumuz bulunmuyor diye biliyorum fakat son zamanlarda tam tersini de duymaya basladim. Temettulerin vergilendirilmesi nasil yapilir nasil beyan edilir boyle bir yazi yazarsaniz cok sevinirim. Tesekkurler.
Teşekkürler Cenk Bey. Temettü gelirlerinizi yurda getirip getirmemeniz önemli değil. Maalesef vergiye tabi. Selamlar.
Çok güzel çalışma olmuş elinize sağlık.
Bir sorum olacaktı:
Beyanname için sanırım 1001 D kodlu belgeyi dolduracağız. Peki bu belgede Yİ-ÜFE’yi yazacağımız yer görünmüyor. Yani Yİ-ÜFE’ye göre kar oluşup oluşmadığını beyanname üzerinde nasıl göstereceğiz?
Teşekkürler Taner Bey. Henüz vergi beyannamesi doldurmama gerek olmadı. Dolayısıyla bu konuda şu an detaylı bilgim yok. Ancak, önümüzdeki yıl bu konuyla ilgili bir yazı hazırlarım sanırım. 🙂 Selamlar.
beyan vermesek ne olur? Hiç bilginiz var mı? ben forex üzerinde kazandığımı kripto ile hesabıma çekiyorum.henüz beyan vermedim miktarlar düşük diye. beyan verme limitim 150bin mi?
Merhaba Kaan Bey;
Beyan etmezseniz ve idare sizi fark etmezse sorun yok. 🙂 Yada vergi barışından yararlanabilirsiniz. Selamlar.
hocam wise alternatif olarak uption ile interactive brokers a bakiye yuklenebilir galiba. bende youtube da hardwareplus ta gordum. wise ile ayni mantik calisiyor , bir bak istersen
Teşekkürler Cüneyt Bey. Uption’ı biliyorum ama denmedim. Şimdilik ihtiyacım yok. Ama ileride ne olur bilinmez tabi.
Merhaba, yazınızın sonlarına doğru kaydettiğimiz bu değerler Amerika vergi dairesine(IRS) gönderiliyor demişsiniz. Türkiye de ikamet eden Türk vatandaşı olarak Amerikan borsalarındaki kazançlarımızdan Amerika ya vergi ödeme zorunluluğumuz var mı?
Yoksa sadece kazancımızı Türkiye deki hesaplarımıza çektiğimizde Türkiye vergi dairesine beyan edip vergimizi ödemeli miyiz?
Bunu sormamım sebebi aklımda yarım yamalak kalan Türkiye de ikamet edip Amerika ya e-ticaret yapanların eğer Amerika da şirketleri yoksa vergilerini Türkiye ye ödeyecekleri gibi bir bilgiydi. (doğruluğundan hiç emin değilim)
Yada doğru yöntem tam olarak nasıldır sizce?
Merhaba Selami Bey;
ABD borsalarında elde ettiğiniz kar payı gelirlerinde ABD’ye vergi ödemek zorundasınız. Bunu aracı kurumlar sizin adınıza otomatik yapıyor zaten. Hak kazandığınız kar payından %20 düşüp hesabınıza yatırıyorlar. Kesintiyi de sizin adınıza IRA’ya ödüyorlar. Diğer taraftan ABD borsalarında sermaye kazancı elde ederseniz yabancı olarak vergi ödemek zorunda değilsiniz. Ayrıca mevzuat açısından iki ülke arasındaki vergi anlaşması gereğince ABD’ye ödediğiniz vergiyi Türk makamlarına beyan ettiğiniz vergiden düşebilirsiniz. Ancak, bunu için kanunda yurtdışı Türk konsolosluğunda tasdik edilmiş ıslak imzalı belge zorunluğu var. 🙂 Pratikte bu iş nasıl yapılıyor bu hüküm uygulanıyor mu konusunda hiçbir yerde bilgi yok. 🙂
Selamlar, sizce vize başvurusu yaparken IBKR deki hesabımıza ait resmi bir hesap dökümü gibi bir belge alabilir miyiz?
Sanırım alabilirsiniz Erdem Bey.
Merhabalar,
Öncelikle hem bu yazıda maliyet yöntemi hesapları ve örnekli anlatımları için hem de genel olarak yurtdışı yatırımların TR vergi mevzuatına göre durumu hakkında bilgilendirici yazılarınız için teşekkür ederek başlayayım.
Hem bu mevzuat bilgilerinin, hem de genel olarak tüm yatırım yazılarınız çok kıymetli olduğunu düşünüyorum ama eğer hafife alıyor gibi görünmeyecekse vergi konusuna bu kadar detaylı kafa yormanın gerekliliği hakkında emin olamıyorum.
Ben TR’de tam mükellef olmuş olsam bile yurtdışındaki bir yatırım portföyümünün TR nezdindeki hesabıma çok yüklü meblalarla giriş çıkış olmadan maliyenin denetimine mi takılacağını düşünüyorsunuz?
Ya da yurtdışındaki X bankasında/ Y aracı kurumundaki varlığımın o kurum ülke tarafından, benim rızam olmadan, TR maliyesine bildirimi şeklinde bir -kanun/mevzuat/ yerleşik uygulama mı var?
TR yerleşik bir kişinin X ülkesindeki portföyünü, suç geliri aklanması vb. gibi delillendirilmiş bir neden olmadan hangi maliye, nasıl sorgulayabilir?
Sonuç olarak amaç ileriki yıllara yönelik uzun vadeli bir portföy yönetimi ise fonun bulunduğu ülke kanunları uyumu haricinde bir sıkıntı olmayacağını düşünüyorum.
Eğer uzun vadede fonun tasfiyesi veya varlıkların TR’ye transferi gereğinde bu ülkede 2 yılda bir çıkan vergi aflarından birinde topluca beyan edilip çözülebilir diye düşünüyorum.
Belki karşılaşmadığım için hafife alıyor gibi görünüyor olabilirim ama karşı argumanları da duymaktan memnuniyet duyarım.
Kıymetli emekleriniz için tekrar teşekkürler.
Güzel sözleriniz için teşekkür ederim Necati Bey. Aslında isterse Türkiye’deki vergi idaresi ABD ve Avrupa ülkelerindeki Türk vatandaşlarının varlıklarına ilişkin (banka, aracı kurum kaydı vb.) verilere kolaylıkla erişebilir. OECD’nin, Ortak Raporlama Standardı (Common Reporting Standard, CRM) düzenlemesi var. Bu düzenlemeye göre bu anlaşmanın tarafı olan ülkelerde finansal kurumlar, vergilendirme amacıyla banka hesap bilgilerini otomatik bilgi değişim sistemi ile yılda bir kez taraf ülkelerin gelir idarelerine bildirmek zorundadır. CRM’i kabul eden ülkelerin önemli bir kısmı 2016 yılı Ocak ayından itibaren uygulamaya geçti. Türkiye’de de uygulama 2018 yılı Haziran ayı itibarıyla başladı. Ancak bu konuda Türkiye’nin tutumu biraz ilginç. ABD’ye Türkiye’deki ABD vatandaşları ile ilgili her türlü veriyi paylaşıyor. Ancak, Avrupa ülkelerinin bu yöndeki taleplerini yerine getirmemek için elinden geleni yapıyor. Çünkü çifte vatandaşlığı olanlar genellikle Türkiye’yi vergi kaçırmak için kullanıyorlar. Öte yandan Türkiye’nin henüz yurtdışındaki Türk vatandaşlarına yönelik vergi kaçırmayı önlemek için bu düzenleme kapsamında işlem yaptığını henüz duymadım. Sanırım siyasi bir tercih. Selamlar.
Merhaba. Kazancınız olursa, buradaki kahıpla dengelemesi otomatik olarak mı yapılıyor, ilave bir işlem yapılması gerekiyor mu?
Teşekkürler,
Sorunuzu tam anlayamadım Özgür Bey. Otomatik bir kar zarar mahsubu söz konusu değil. Kar ve zararınızı siz hesaplayıp dengeliyorsunuz. Beyan ederken bu verileri kullanıyorsunuz. Eğer vergi idaresi ispat talep ederse yaptığınız işlemleri göstermeniz lazım. Selamlar.
Az onceki sorumda eklemeyi unuttum, VDEM’den oluşan nakiti hangi ETF’ye, ETF’ye mi yönlendiriyorsunuz?
Şu an nakit tutuyorum.
Çok güzel bir çalışma olmuş.Elinize sağlık.Değerli paylaşımınız için teşekkür ederim
Teşekkür ederim. 🙂