Negatif Şok ve Durum Analizi

Negatif şok, 4 ay önce Merkez Bankası Başkanlığı’na atanan Naci Ağbal’ın geçtiğimiz Cumartesi sabahı bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile görevinden alınmasıyla gerçekleşti. Bu yazıyı kaleme almaya başladığım sırada piyasalarda oynaklık had safhadaydı. Borsa İstanbul’da işlemler geçici olarak durdurulmuş durumdaydı. Oysa 4 ay önce ekonomi yönetimi değiştikten sonra Türk Lirası ABD Dolarına karşı önemli ölçüde değerlenmişti. Borsa İstanbul’da ki hisse senetlerimde dolar bazında çok ciddi değer kazanmıştı. Ancak, güzel ve az gelişmiş ülkemde siyasi istikrarsızlık yine kafasını gösterdi. Ekonomi politikası açısından intihar sayılabilecek gelişmeler yaşandı. Niye böyle bir karar alındı bilmiyorum. Meraklı okuyucularım Murat Yetkin’in bu yazısından ve Uğur Gürses’in şu yazısından belki fikir edinebilirler. Aslında bu hafta bambaşka bir konu üzerine yazacaktım. Ancak, Türkiye’nin gündemi buna izin vermedi. Siyasi tercihler, ekonomik ortamı belirlediği için bir yatırımcı olarak mecburen gelişmelerin ne anlama geldiğini sorgulamak zorundayım. Hadi başlayalım.

Para politikası ve kredibilite

Naci Ağbal’ın uyguladığı ortodoks para politikası başarısız mıydı? Bence hayır. Aslına bakılırsa uygulanan agresif sıkılaştırma politikası 4 ay gibi kısa bir sürede faizleri düşürmeye başlamıştı. Durun hemen itiraz etmeyin. Faiz artırarak nasıl faizler düşürülür demeyin. 🙂 Öncelikle, Merkez Bankası piyasa faizini doğrudan belirleyemez. Piyasa faiz oranı, piyasada belirlenir. Merkez Bankası, sadece kısa dönemli politika faizini belirler. Geçtiğimiz 4 ayda agresif şekilde artırılan faiz oranı politika faiziydi. Diğer tüm değişkenler sabitken, kısa dönem politika faizini artırarak ekonomik faaliyeti kısa ve orta vadede yavaşlatır ve geleceğe ilişkin yüksek enflasyon beklentilerini tırpanlarsınız. Eğer bu politika, kredibilitesi olan bir ekonomi yönetimi tarafından düzgün bir şekilde uygulanırsa bir süre sonra uzun vadeli faiz oranları düşmeye başlar. Çünkü, beklenen enflasyon ve ülke risk primi düşer. İlerleyen dönemde enflasyondaki düşüş fiili hale gelince politika faiziyle birlikte kısa vadeli piyasa faiz oranları da düşmeye başlar. Böylece, ekonomi düşük faiz ve düşük enflasyon ortamına kavuşturulur.

Faiz düşüşüne örnek

Somutlaştıralım. Aşağıdaki tabloda 11 Eylül 2019 tarihi itibarıyla Hazine Eurobondlar‘ının fiyat ve getiri oranlarını görüyorsunuz. Bu tabloda 15.01.2030 vadeli tahvilin vade sonuna kadar ortalama getiri oranı %7,27. Bir sonraki tablo ise Naci Ağbal döneminin son günü itibarıyla Hazine Eurobondlar‘ının fiyat ve getiri oranlarını görüyorsunuz.

Şimdi aynı tahvilin vade sonuna kadar ortalama getiri oranına bakalım: %5,88! 4 aylık bir düzgün politika sonucunda aradaki fark %1,5 oldu! Az demeyin. Bu fark ile Türkiye Cumhuriyeti uzun vadeli dış borçlanmasında milyarlarca dolar tasarruf edebilirdi. Dahası bu politikaya devam edilseydi düşüş daha da fazla olabilirdi. Türk milleti olarak ettiğimiz faiz zararı muazzam miktarlarda… İroni şu ki faizi düşürmek (tercihen ortadan kaldırmak) konusunda ideolojik saplantısı olanların yol açtığı bir sonuç bu.

Negatif şok ve öngörülemezlik

ABD’de ekonomi alanında yüksek lisans yaparken bir kaç tane Hintli hocamız vardı. Bir tanesine derste Hindistan’ı bırakıp niye geldiniz buralara şeklinde bir soru yöneltildiğini hatırlıyorum. Adamcağız da “Orada her şey belirsiz ve kaotikti. Yarın ne olacağını bilmiyorduk. Bu belirsizlikten bıkıp buraya kaçtım.” demişti. Siyasi ve ekonomik belirsizlik az gelişmişliğin tipik göstergeleri denilebilir kanımca. Türkiye’de bugün bu halde. Daha önce de böyleydi ama hafızam beni yanıltmıyorsa bu kadar değildi sanırım.

Neyse, devlet dediğimiz şey kurumlardan oluşur. Kişilerin kararları kısa vadede önemli olsa da uzun dönemdeki etkileri sınırlıdır. Kurumlar ise yazılı kurallar, yazılı olmayan kurallar, rutinler ve memurlardan oluşur. İyi işleyen devlet mekanizmalarında yetkiler kurumlara delege edilir ve çapraz kontrol sağlanır. Yani iyi işleyen kurumsal bir demokraside yasama, yürütme ve yargı birbirinden ayrı olur. Birbirini denetler. Uzmanlık gerektiren teknik işleri üstlenen kurumlar (merkez bankası gibi) üzerindeki siyasi etki sınırlandırılır. Bu şekilde örgütlenen toplumlar refah ve güvenlik içinde daha öngörülebilir bir ortamda yaşarlar. Bugünkü Türkiye’nin bu tarife ne kadar uyduğunu sizin takdirinize bırakıyorum.

Ülke riskini nasıl elimine edebiliriz?

Bugün yaşadığımız negatif şok bana ülke riski konusunda ne yaptığımı bir kez daha sorgulattı. ETF – Exchange Traded Funds başlıklı yazımda neden yurtdışı varlıkları portföyüme katmalıyım sorusuna cevap vermiştim. Ana gerekçelerimden biri ülke riskini minimize etmekti. Tekrar etmek gerekirse sadece Türk varlıkları edinmek, ülke riskini de üstlenmek anlamına geliyor. Ancak, Modern Portföy Teorisi‘nin öngördüğü şekilde portföyümü yurtdışı finansal varlıklarla çeşitlendirerek aldığım ülke riskini azaltabiliyorum. Nitekim yazının bu aşamasına geldiğimde Bist 100 endeksi %-9,64’ü gösteriyordu.

Ancak, aşağıdaki tablodan gördüğünüz üzere Eurobond ve nakit harici varlıklarımı içeren portföyüm sadece %-3,59 oranında düştü. Yani, portföyümü coğrafi olarak çeşitlendirerek Türkiye’ye özgü riskler gerçekleştiğinde daha az hasar almış oldum. Warren Buffet ne demişti?: “Sular çekildiğinde kimin mayosuz yüzdüğü anlaşılır.” 🙂 İşte bugün suların çekildiği bir gün ve ben yurtdışına açılarak mayolu yüzmeye başladım. Dolayısıyla, şu an oldukça sakinim. Henüz tek bir işlem bile yapmadım. Gelişmeleri izleyip bekliyorum.

Negatif şok sonrası ne olur?

Her zaman dediğim gibi geleceği bilmek olanaksız. Tahmin edip pozisyon almaya çalışmak özünde boş bir uğraş. Böyle bir gelişmeyi Cuma günü öngörüp tedbir alan bir yatırımcı olabilir mi? Uygulanan ekonomi politikalarının tutarsızlığı ve bunların sonuçları hakkında daha önce çok yazdım. Maalesef çoğu zamanda yanılmadım. Bu konudaki düşüncelerimi Pozitif Şok, Durum Analizi ve Portföy Performansı başlığı ile en son 2020 yılı Kasım ayı ortasında yayımlamıştım.

O yazıda ifade ettiğim düşünceler halen geçerliliğini koruyor. Tekrarlamaktan yorulduğum için aynı şeyleri yine yazmayacağım. Merak eden okuyucularıma o yazıyı linkleriyle birlikte dikkatlice okumalarını tavsiye ederim. Ben söylemekten yoruldum gerçi ama siyaset bu millete 3 yıl zarfında 3 kez kur şoku yaşatmaktan yorulmadı. Sonucu da gayet belli: fakirlik, sefalet ve TL varlıkların pul olması… Bu akıldışı tercihler nedeniyle artık Türkiye’nin yatırımcılar nezdinde kalan kredibilitesi de bitti diye düşünüyorum. Ayrıca, bürokrat veya bakan filan değiştirmekle bu işin çözülemeyeceği de ortaya çıktı. Ne olacağını hep birlikte yaşayarak göreceğiz.

Sonuç olarak

Türkiye’de küçük yatırımcı olmanın ve finansal bağımsızlık için uzun vadeli bir portföy oluşturmanın çok zor bir iş olduğunu yaşayarak gördüğümüz bir gün oldu. Öte yandan yaşadığımız negatif şok yatırım felsefemin doğruluğunu teyit etti diyebilirim. Benim yatırım felsefem neydi? Pasif yönetilen uygun maliyetli ETF’ler yoluyla ağırlıklı yurtdışı varlıklardan oluşacak iyi çeşitlendirilmiş bir portföy yaratmaktı. Bu strateji işe yarıyor görünüyor. O halde finansal özgürlük için bildiğim yolda yürümeye devam diyorum.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere, sağlıcakla kalın.

Copyright secured by Digiprove © 2021 Pintidegiltutumluyum