Dolar kaç TL olacak sorusunun cevabını merak etmeyen yatırımcı yoktur sanırım. Bırakınız yatırımcıları Ayşe Teyze’nin bile gündemi dolar bugünlerde. Gerçi gram altından sonra desek daha doğru olabilir. 🙂 Ne yalan söyleyeyim bende merak etmiyor değilim. Bugün dolar/TL kuru üzerine yazmaya karar verdim. Zira bugünlerde sürekli dikkatimi çekiyor. Merkez Bankasının net rezervleri -30 milyar dolar (evet eksi) olmuş falan filan. Aslında son bir kaç yıl içerisinde ekonomi politikası anlamında yapılan tercihleri Uğur Gürses son yazısında özetlemiş. Gerçi, ekonomi politikalarındaki tutarsızlıklar üzerine bende yazmıştım daha önce. Aynı risklerin hala devam ettiğini düşünüyorum. Bir yandan da nakit biriktirip bekliyorum. Aklımda da hep şu soru var: dolar kaç TL olacak?
Dolar kaç TL olacak sorusu niye önemli?
Bloğun ilk yazısında uzun bir şekilde anlatmıştım aslında. Uzun vadeli yatırımcının en sinsi düşmanı enflasyondur diye. Zira yüksek enflasyon tasarruflarınızı yer bitirir. Hesabı kitabı istikrarlı bir para birimi ile yapmazsanız kar ettim sanıp gerçekte zarar etmiş olabilirsiniz. Para ilüzyonu diyoruz buna. Bu yüzden finansal bağımsızlık yolculuğuna çıkarken bir gözüm hep kurda. Dolar bazında makul bir getiri elde etmek amacım açısından gerekli. Bu nedenle yatırımlarımın büyük bir kısmı başta Eurobond olmak üzere dolar bazlı yatırım araçlarında.
Dolar kaç TL: reel efektif döviz kuru
TL’nin değerindeki dalgalanmayı en iyi gösteren reel efektif döviz kurudur. Bu göstergenin normal bir kurdan farkı Türkiye’nin ticari partnerlerinin kurlarını ağırlıkları nispetinde dikkate alarak TL’nin değerini ortaya koymasıdır. Bu kapsamda, Merkez Bankası’nın yayımladığı verileri baz alarak hazırladığım 2003 yılından günümüze reel efektif döviz kurunun grafiğini aşağıda görebilirsiniz. Yeşil çizgi ortalamayı, kesikli çizgiler ise standart sapmaları gösteriyor. Bu örneklem kapsamında ortalama değer 112,2. Yeşil çizginin üzeri TL’nin Türkiye’nin ticari partnerlerinin paralarına göre değerli olduğu bölgeyi, yeşil çizginin altı ise daha değersiz olduğu bölgeyi gösteriyor. Gördüğünüz üzere son birkaç yıldır Türk Lirasının diğer paralar karşısında değeri yerlerde…
Dolar/TL kurunu belirleyen faktörler
Ekonomi teorisi, dalgalı kur rejiminde Dolar/TL kurunun değerinin büyük ölçüde iki ülkenin enflasyon oranları farkı ile faiz oranları farkına bağlı olarak değiştiğini söylüyor. Tabi sadece bunlarla sınırlı değil: cari açık, kamu borcu ve ticaret hadleri gibi değişkenlerde etkili. Daha ayrıntılı bilgi için şu yazıya bir göz atabilirsiniz. Şimdi bu teorinin doğru olup olmadığını verilerle görmeye çalışalım.
Veriler
Aylık bazda $/TL kuru verilerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi veritabanından, 2003 yılı bazlı TÜFE verilerini Türkiye İstatistik Kurumu’ndan ve ABD tüketici fiyatları endeksine ilişkin verileri Federal Reserve Bank of St. Louis‘in sitesinden elde ettim. Daha sonra aylık bazda endeks değerlerini yıllık hale getirdim ve özet istatistiklerini hesapladım. Aşağıdaki tabloda gördüğünüz üzere 2003 – 2020 Haziran döneminde Türkiye’de ortalama yıllık enflasyon %9,48 (mean) olmuş. Gerçi gözlemlerin histogramını aldığınızda sağa çarpık bir dağılım ortaya çıkıyor. Bu yüzden medyan değeri (p50) %8,82 ile ortalamadan biraz farklı. Diğer taraftan aynı dönemde ABD enflasyonu %2,07 civarında gerçekleşmiş.
Model
Teoriyi sınamak için iki ülke arasındaki enflasyon farkına dayalı çok basit bir modeli aşağıdaki şekilde oluşturdum. İki ülke arasındaki ortalama enflasyon farkını %7,5 hesapladım ve 2003 yılı başındaki kur değerinin (1,67) bu fark kadar değişeceğini varsaydım. Faiz oranlarına ilişkin sağlıklı veri olmadığı için modele dahil etmediğim notunu düşeyim. Yani biraz fazla basit bir model oldu. 🙂 Yine de iş görür düşüncesindeyim.
Sonucu grafiğe döküp baktığımızda gerçekleşen kur değerlerinin uzun yıllar boyunca basit modelimizin öngördüğü seviyenin altında seyrettiğini görüyoruz. 2008 yılına kadar Türkiye’de uygulanan reel politika faizi pozitif ve yüksek bir orandı. Dolayısıyla bu dönemde enflasyonun Türk Lirası üzerindeki aşındırıcı etkisine rağmen kurun artmamasını pozitif reel faiz farkına bağlayabiliriz. 2008/2009 krizinden sonra da FED politika faizini sıfıra çektiği için Türkiye politika faizini reel anlamda düşürmesine karşın Türk Lirası nispeten değerli olmayı sürdürdü. Ne zaman kadar? FED, uyguladığı genişletici para politikasını tersine çevireceğini duyurduğu zamana kadar. Zaten o noktadan sonra Türk lirasındaki değer kaybı hızlanarak modelimizin öngördüğü rakamı yakaladı dersek yanlış olmaz.
Sadede gelelim: Dolar/TL kaç TL olacak şimdi?
Cevap basit: mevcut ekonomi politikaları uygulanmaya devam ettiği sürece yukarı gidecek. 🙂 Sayısal tahmin istiyorsanız naif bir yönteme başvuralım ve basit modelimiz ile ileriye dönük tahmin yapalım. Yani geçtiğimiz 17 yılda gerçekleşen enflasyon oranı farkının ve izlenen faiz politikalarının önümüzdeki üç yılda da aynı kalacağını varsayarak tahmin yapalım. Aşağıdaki tablodan gördüğünüz üzere Türk Lirası değer kaybetmeye devam ediyor. Aslına bakılırsa subjektif bir yorumla bu model ile öngördüğümüz değerlerin üzerinde bir değer kaybının gerçekleşmesini beklediğimi söyleyebilirim. Çünkü yatırımcıların Türk ekonomisi hakkındaki beklentileri giderek kötüleşiyor…
Sonuç olarak
Finansal özgürlük yolculuğumda dolarla hesaba kitaba devam diyorum. Zira Türk Lirası’nın değerlenmesini sağlayacak tek şey ortodoks ekonomi politikalara dönülmesi. Diğer bir deyişle, kademeli faiz artışı ile enflasyonun kontrol altına alınması ve IMF’ye gidilerek ülkeye ciddi bir dış kaynak sağlanması. Bu yol şu an siyaseten mümkün görünmüyor. Gerçi sürdürülmesi mümkün olmayan mevcut politikalar eninde sonunda siyaseti bir yol ayrımına getirecek muhtemelen. Tabi her zaman söylediğim gibi geleceği bilmek mümkün değil. Mevcut şartlarda Borsa İstanbul’da ki hisse senetlerimi ve maaşımı Türk Lirasındaki değerlenme ihtimali karşısında sigorta olarak görüp, dolar bazlı varlıklara yatırıma devam etmek mantıklı gözüküyor.
Copyright secured by Digiprove © 2020 Pintidegiltutumluyum