Türkiye’de finansal bağımsızlık peşine düşenlerin önemli bir kısmının kar payı dağıtan hisse senetlerini biriktirerek hedeflerini gerçekleştirmek istediğini ve benimde hisse senetleri yatırımını odak noktası olarak belirleyen arkadaşlarımıza ufak bir katkı yapmaya karar vererek her hafta Cuma günü Borsa İstanbul’dan rastgele seçtiğim (tercihen Bist 100 endeksinde yer alan) 5 hissenin tarihsel fiyat dinamiklerini analiz edip sizlerle paylaşacağımı ifade etmiştim. Ancak, bu serinin zamanla bloğun içeriğini arzu etmediğim bir şekilde değiştireceğini fark ettim. Bu yüzden bu analizi blogda yayımlamak yerine Haber Bülteni’ne kayıt olan arkadaşlarımızla e-posta yoluyla paylaşma kararı aldım. İçerik olarak da bazı değişiklikler yapmayı planlıyorum. Hisselere ilişkin metin kısımlarını çıkarıp analiz edilen firma sayısını haftada 10’a yükseltmeyi planlıyorum. Tarihsel fiyat dinamiği analizi ile ilgilenenler, Haber Bülteni‘ne kayıtlarını açılış sayfasının sağ altından yapabilirler.
Uyarı
Tarihsel fiyat dinamiklerine bakarak bir hissenin ucuz mu pahalı mı olduğuna karar veriyorum. Orta-uzun vadede hisse fiyatlarının ekonominin genel yükseliş – çöküş döngülerinden etkilendiğini varsayarak bu analizi yapıyorum. Yani ekonomik döngüye bağlı olarak hisse fiyatının trend değerinden sapacağını ve daha sonra trend değerine geri döneceğini varsayıyorum. Yoksa kısa vadede piyasanın etkin çalıştığını ve hisse fiyatlarının ne yönde hareket edeceğinin kestirilmesinin mümkün olmadığını düşünüyorum. Dolayısıyla kısa vadeli al-sat stratejisi için bu analiz tamamen anlamsız. Bu konuda düşüncelerimi “Etkin Piyasa Hipotezi ve Yatırım” başlıklı yazımda ayrıntılı olarak paylaşmıştım. Yanlış anlaşılmaya meydan vermemek için de şunun altını çiziyorum: alımlarımın tek kıstası bu analiz değil. Tam tersine almaya değer bulduğum hisselerin tarihsel fiyat analizlerini yaparım.
Yöntem
Tarihsel fiyat verilerini aylık bazda Yahoo Finance‘dan elde ediyorum. Yahoo Finance fiyat verilerini hisse bölünmelerine ve kar payı dağıtımlarını dikkate alarak ayarlıyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi veritabanından aylık bazda $/TL kuru verilerini indiriyorum. TL bazlı fiyat verilerini dolara çeviriyorum. Hesabı kitabı neden dolar olarak yaptığımı merak eden yeni okuyucularım; “Enflasyon ve Para“, “Dolar/TL Kurunu Etkileyen Faktörler” ve “Bist 100 Üzerine Bazı Notlar” başlıklı yazılarıma bir göz atabilirler. Sıra geldi cari fiyatları enflasyondan arındırmaya. Bu işlem için Federal Reserve Bank of St. Louis Economic Research veri tabanından ABD tüketici fiyatları endeksine ilişkin verileri elde ediyorum. Daha sonra cari fiyatları, enflasyonun etkisinden arındırarak 2003 Ocak ayı fiyatlarına çekiyorum. Böylece üzerinde çalışabileceğimiz zaman serisi verisini olgunlaştırmış oldum. Bir sonraki aşamada bir istatistik programı aracılığı ile fiyat verisini zamana karşı doğrusal regresyonunu yapıp, trendini ve standart hatalarını elde ediyorum. Elde ettiğim verileri grafikleştiriyorum.
Haftanın beşlisi
Bu hafta sizler için incelediğim hisseler Ege Endüstri, Ford Otosan, TAV Havalimanları, Türk Hava Yolları ve Türkiye Petrol Rafineleri A.Ş. (TÜPRAŞ). Bakalım tarihsel fiyat perspektifinden nasıl bir dinamik sergiliyorlar.
Ege Endüstri’nin tarihsel fiyat dinamiği
Aşağıdaki grafikte Ege Endüstrinin tarihsel fiyat dinamiğini görüyorsunuz. Ortadaki kırmızı çizgi regresyon doğrusunu, kesikli çizgiler ise standart hataları göstermektedir. Bu kapsamda, sabit dolar bazında hisse fiyatının 2010’lu yıllara kadar yatay seyrettiğini ve 2014-2015 yıllarında çok hızlı arttığını söyleyebiliriz. Bu kadar hızlı bir fiyat artışının uzun süre sürdürülmesi zor. Nitekim, 2016 yılında fiyatta ciddi bir düzeltme gerçekleşmiş görünüyor. Mevcut durumda ise fiyatın uzun dönem trendinin üstünde olduğu yorumunu yapabiliriz.
Ford Otosan’ın tarihsel fiyat dinamiği
Ford Otosan, grafikte gördüğünüz üzere pozitif eğimli regresyon doğrusuna sahip. Yani fiyatın uzun dönem trendi, artış yönünde olup potansiyel bir yatırımcı için iyi bir haber olduğu söylenebilir. Grafikten, fiyatın ekonomik çevrime bağlı olarak uzun dönem trendinin etrafında dalgalandığını da görebiliyoruz. Otomotiv endüstrisinin döngüsel bir endüstri olduğunu daha önceki yazılarımda da ifade etmiştim. Tarihsel fiyat dinamiği açısından hisse fiyatının reel olarak 2009 yılında dibi gördüğü, 2013 yılında da zirve noktasını gördüğünü söyleyebiliriz. Halihazırda ise, genel ekonominin durumuna bağlı olarak uzun dönem trend değerinin yaklaşık bir standart sapma altında bulunuyor. Yani bugünkü fiyat geçmiş fiyat verilerine göre ucuz.
TAV Havalimanları’nın tarihsel fiyat dinamiği
Bir başka ucuz hisse de TAV Havalimanları. Grafikten gördüğünüz üzere hisse fiyatı reel dolar olarak uzun dönem trendinin neredeyse bir standart sapma altında. Veri setimizin kapsadığı zaman dilimi içerisinde 2009 yılında dip yapmış, 2015 yılında da zirve yapmış gözüküyor. Trendin eğimi ise çok dik değil.
Türk Hava Yolları’nın tarihsel fiyat dinamiği
Grafikten gördüğünüz üzere Türk Hava Yolları’nın fiyatı reel dolar bazında tarihi dip noktasında. En azından 2003 yılından 2019 yılı Kasım ayına kadar olan zaman dilimini kapsayan veri setinde hisse fiyatı, uzun dönem trendinin iki standart sapma altında gözüküyor. Yani fiyat tarihsel olarak çok ucuz. Grafikle ilgili dikkatimi çeken bir diğer hususta fiyat değişimlerinin dalga boylarının oldukça yüksek olması diyebilirim. Ayrıca, ekonominin genel çevrimi ile uyuşmayan hızlı fiyat tırmanışlarını fiyat çöküşleri takip ediyor. İlginç gerçekten.
TÜPRAŞ’ın tarihsel fiyat dinamiği
Sevdiğim ve bende anısı olan bir şirket TÜPRAŞ. Yıllar önce bir arkadaşımla borsaya ciddi bir yatırım yapma kararı almıştık. Sağlam, iyi yönetilen ve sürekli yüksek kar payı dağıtan bir şirket olarak TÜPRAŞ’ı uzun dönemli yatırım adayı olarak gözümüze kestirdik. Fiyatı da uzun dönem trendinin epey altındaydı. Ancak biz bir kaç TL’nın hesabını yapıp, biraz daha düşsün diye bekliyorduk. Ne mi oldu? Beklerken Viop’u keşfettik. 1’e 10 kaldıraçla yatırım fikri bizi cezbetti. Bizim şanssızlığımıza bir süre para da kazandık. Açgözlülük aşırı kendine güvenle birleşince sonuç epey bir zarar oldu. 🙂 Orijinal plana sadık kalsaydık bir buçuk yılda paramızı ikiye katlıyorduk TÜPRAŞ’ta. Yatırım konusunda aldığım en pahalı ders oldu bu bana. Bu arada Viop’u kullanmaya devam ettim. Ama sadece hedge için. Artık piyasa ne kadar kar etmeme izin verirse eyvallah diyorum. Şansımı zorlamıyorum. Yatırım işinde gerçekten önemli olan şey bana göre gece rahat deliksiz bir uyku çekebilmek. Bunu yapamıyorsam yanlış bir karar almışım demektir.
Şimdi gelelim TÜPRAŞ’ın tarihsel fiyat analizine. Grafikten görüldüğü üzere trend eğimi pozitif ve fiyat uzun dönem trendi etrafında güzel bir şekilde dalgalanıyor. Veri seti kapsamında fiyatın reel dolar bazında dip gördüğü nokta 2009 yılında gerçekleşmiş. Zirveyi ise 2017 yılında gördüğünü söyleyebiliriz. Öyleki fiyat bir ara uzun dönem trend değerinin 3 standart sapma üzerine çıkmış! Mevcut durumda ise fiyatın reel dolar bazında uzun dönem trend değerinin altında olduğunu görüyoruz.
Son söz
Ekonominin sıkıntılı bir dönemde bulunması nedeniyle Borsa İstanbul’da çok sayıda şirketin fiyatının uzun dönem trend değerlerinin altında seyrettiğini görüyoruz. Orta ve uzun vadede genel ekonomide işlerin düzeleceğini düşünüyorsanız bu olguyu güzel bir alım fırsatı olarak görebilirsiniz. Öte yandan bazı şirketlerin çok ucuz olmasının gerçekten iyi nedenleri olduğuna da eminim. Dolayısıyla, bana göre bir yatırımcının sadece fiyata bakarak alım yapmasının tehlikeli bir davranış kalıbı olduğu düşüncesindeyim. Benim tercihim, fiyata bakmadan önce şirketlerin niteliksel analizlerini yapmak. Kaliteli kurumsal bir yönetime sahip mi, ihracat yapıyor mu, rekabet gücü var mı, bulunduğu sektörde Türkiye’de büyüme potansiyeli var mı gibi sorulara yoğunlaşmak daha sağlıklı bir yaklaşım olur. Bu testten geçen ‘iyi’ şirketlerin fiyatlarını ucuza almaya çalışmak başarı şansını artırır diye düşünüyorum. İyi haftasonları diliyorum.