Tarihsel Fiyat Dinamikleri – Bist/Kasım 2019 – II

Birkaç gün önceki yazımda Türkiye’de finansal bağımsızlık peşine düşenlerin önemli bir kısmının kar payı dağıtan hisse senetlerini biriktirerek hedeflerini gerçekleştirmek istediğini ve benimde hisse senetleri yatırımını odak noktası olarak belirleyen arkadaşlarımıza ufak bir katkı yapmaya karar vererek her hafta Cuma günü Borsa İstanbul’dan rastgele seçtiğim (tercihen Bist 100 endeksinde yer alan) 5 hissenin tarihsel fiyat dinamiklerini analiz edip sizlerle paylaşacağımı ifade etmiştim. Hastalık nedeniyle ilk yazının yayımlanma tarihi sarkmıştı. İşte ikincisi geliyor…

Uyarı

Tarihsel fiyat dinamiklerine bakarak bir hissenin ucuz mu pahalı mı olduğuna karar veriyorum. Orta-uzun vadede hisse fiyatlarının ekonominin genel yükseliş – çöküş döngülerinden etkilendiğini varsayarak bu analizi yapıyorum. Yani ekonomik döngüye bağlı olarak hisse fiyatının trend değerinden sapacağını ve daha sonra trend değerine geri döneceğini varsayıyorum. Yoksa kısa vadede piyasanın etkin çalıştığını ve hisse fiyatlarının ne yönde hareket edeceğinin kestirilmesinin mümkün olmadığını düşünüyorum. Dolayısıyla kısa vadeli al-sat stratejisi için bu analiz tamamen anlamsız. Bu konuda düşüncelerimi “Etkin Piyasa Hipotezi ve Yatırım” başlıklı yazımda ayrıntılı olarak paylaşmıştım. Yanlış anlaşılmaya meydan vermemek için de şunun altını çiziyorum: alımlarımın tek kıstası bu analiz değil. Tam tersine almaya değer bulduğum hisselerin tarihsel fiyat analizlerini yaparım. 

Yöntem

Tarihsel fiyat verilerini aylık bazda Yahoo Finance‘dan elde ediyorum. Yahoo Finance fiyat verilerini hisse bölünmelerine ve kar payı dağıtımlarını dikkate alarak ayarlıyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi veritabanından aylık bazda $/TL kuru verilerini indiriyorum. TL bazlı fiyat verilerini dolara çeviriyorum. Hesabı kitabı neden dolar olarak yaptığımı merak eden yeni okuyucularım; “Enflasyon ve Para“, “Dolar/TL Kurunu Etkileyen Faktörler” ve “Bist 100 Üzerine Bazı Notlar” başlıklı yazılarıma bir göz atabilirler. Sıra geldi cari fiyatları enflasyondan arındırmaya. Bu işlem için Federal Reserve Bank of St. Louis Economic Research veri tabanından ABD tüketici fiyatları endeksine ilişkin verileri elde ediyorum. Daha sonra cari fiyatları, enflasyonun etkisinden arındırarak 2003 Ocak ayı fiyatlarına çekiyorum. Böylece üzerinde çalışabileceğimiz zaman serisi verisini olgunlaştırmış oldum. Bir sonraki aşamada bir istatistik programı aracılığı ile fiyat verisini zamana karşı doğrusal regresyonunu yapıp, trendini ve standart hatalarını elde ediyorum. Elde ettiğim verileri grafikleştiriyorum.

Haftanın beşlisi

Bu hafta sizler için incelediğim hisseler Aselsan, Erdemir, Hektaş, Sasa Polyester ve Soda Sanayi. Bir kısmının üzerinde daha önce çalışmıştım. Diğerlerini ise sosyal medya ve forumlarda popüler oldukları için meraktan seçtim. Sonuçlar oldukça ilginç.

Aselsan’ın tarihsel fiyat dinamiği

Aşağıda 2003 yılı Ocak fiyatlarıyla Aselsan’ın fiyatının zaman içerisindeki değişimini görüyorsunuz. Hisse fiyatı uzun süre bir nispeten yatay hareket etmiş ve daha sonra yukarıya doğru pozitif bir trend sergilemiş. Asıl dikkat çeken ise 2017 başından itibaren çok kısa sürede reel dolar olarak muazzam bir fiyat artışı. Fiyat 2018 yılı başında zirveye çıkmış ve sonra da çökmüş gözüküyor. Bu kadar hızlı ve yüksek bir fiyat artışının bana göre bir kaç olası açıklaması olabilir: şirket (bir tıp firması olsaydı) kansere çare bulan başarılı bir ilaç geliştirmiş olabilir. Yatırımcılar arasında kitlesel bir histeri ortaya çıkmış olabilir. Küçük yatırımcıyı olumsuz anlamda hedefleyen bir spekülasyon söz konusu olabilir.

Aslında Aselsan daha önce çalıştığım bir hisseydi. Fiyat balonunun oluştuğu sırada internette sürekli Aselsan adı dolaşıyordu. Sırf meraktan benzer bir analiz yapmıştım. Acaba kaçırdığım bir şey mi vardı? Tabi o zaman fiyat grafiği çok dik üssel artan bir eğriydi. Çünkü fiyat henüz çökmeye başlamamıştı. Eğriyi görünce hisseyi incelemeyi o an bıraktım. Ekonometrik yöntemlerle tahmin yapma konusunda deneyimliyim. Böyle bir dinamiğin sürdürülemez olduğu apaçık ortadaydı. Sizlere tavsiyem bir hissede olağanüstü fiyat artışı gördüğünüzde almak için acele etmeyin, iki kere düşünün. Aselsan iyi bir şirket. Ülkemizin savunmasına da önemli bir katkı sağlıyor. Umarım başarılı çalışmaları devam eder.

Erdemir’in tarihsel fiyat dinamiği

Erdemir’in uzun dönem trendinin pozitif bir eğime sahip olduğunu aşağıdaki grafikten görebiliyorsunuz. Fiyat düzeyi reel dolar olarak oldukça uygun bir noktada gözüküyor. Demir çelik sektörü, döngüsel hareket eden endüstrilere klasik bir örnektir. Dolayısıyla hisse fiyatının genel ekonomik duruma bağlı olarak hareket edeceği söylenebilir. Nitekim grafikte gördüğünüz üzere geçmişte de böyle olmuş.

Hektaş’ın tarihsel fiyat dinamiği

Yine daha önce üzerinde çalıştığım ancak üssel artış eğrisini görünce çalışmayı bıraktığım bir hisse. Aşağıdaki grafikten gördüğünüz üzere hisse fiyatı zaman içerisinde olağan dışı bir dinamik sergiliyor. Aselsan’a benzer şekilde 2017 – 2018’de reel dolar bazında çok hızlı ve yüksek bir fiyat artışı ve ardından fiyatta bir çöküş söz konusu. Yatırımcılar bataklıkta ya bir mücevher bulmuş yada sosyal medya küçük yatırımcılar arasında kitlesel bir histeriye yol açmış. Karar sizin. Benim söyleyebileceğim incelediğim veri setinin kapsadığı dönem itibarıyla hisse fiyatı halihazırda reel dolar bazında uzun dönem trendinin üzerinde olduğu.

Sasa Polyester’in tarihsel fiyat dinamiği

Bir gün eşimin akrabası 20’li yaşlarda bir genç oturmaya geldi. Arkadaşımız borsa konusunda en yapılmaması gereken bir şeyi yapmıştı. Borsadan ‘iyi anlayan’ bir arkadaşına o güne kadarki bütün birikimlerini emanet etmişti. Çünkü arkadaşımızın arkadaşı borsadan o güne kadar çok iyi para kazanmıştı. Nasıl mı? Sasa Polyester hissesi alarak. Dolayısıyla, arkadaşımızın arkadaşı da aldığı bu parayı bu hisseye yatırmıştı. Arkadaşımız, bu yöntemle birkaç haftada binlerce TL kar ettiğini gururla anlattı. Tabi 40’lı yaşlarda ve bu konularda biraz deneyim sahibi biri olarak borsadan kısa süre içerisinden zengin olmanın – çok şanslı değilse – mümkün olmadığını dilim döndüğünce anlatmaya çalıştım. Sonra ne oldu dersiniz? Genç arkadaşımızın ciddi bir zarar edip borsa defterini kapadığını duydum. Sasa Polyester adını görünce aklıma bu hikaye geliyor.

Şimdi gelelim Sasa Polyester’in fiyat dinamiği grafiğine. Gördüğünüz üzere gene aynı dönemde yani 2017 – 2018 yılları arasında reel dolar bazında olağandışı bir fiyat artışı ve ardından fiyat çöküşü söz konusu. Bu artış ve çöküşün açıklamasının Aselsan ve Hektaş örnekleriyle benzer olduğunu düşünüyorum. Yani sosyal medya ve forumlar aracılığı ile yatırımcılar arasında yayılan kitlesel bir histeri ya da spekülasyon söz konusu olabilir. Bu analiz kapsamında tüm söyleyebileceğim, halihazırda hisse fiyatının reel dolar bazında uzun dönem trendinin üzerinde olduğu.

Soda Sanayi’nin tarihsel fiyat dinamiği

Haftanın son grafiğine geldik. Grafikten gördüğünüz üzere veri setimiz kapsamında Soda Sanayi’nin reel dolar bazında uzun dönem trendi pozitif bir eğime sahip. Hisse fiyatı, ekonomik çevrime bağlı olarak trendinin etrafında salınıyor. Fiyatın reel dolar bazında 2017 yılında zirveyi gördüğü dip noktasının ise 2012 – 2014 arasında olduğu anlaşılıyor. Halihazırda ise hisse fiyatı uzun dönem artan trendinin altında gözüküyor.

Son söz

Bu hafta tarihsel fiyat dinamikleri açısından ilginç örnekler gösterdim sizlere. Aselsan, Hektaş ve Sasa Polyester’in grafiklerini olağandışı bulduğumu paylaştım. Bu aşırı fiyat hareketlerini, yatırımcılar arasında kitlesel bir histerinin yada spekülasyonun sebep olabileceğini düşündüğümü de yukarıda belirttim. Belki ben yanılıyorumdur ve bu spekülatif artışlara katılan yatırımcılar haklıdır. Kim bilir?

Benim gibi düşünenler için şunu önerebilirim: çalıştığınız aracı kurumlar yabancı yatırımcıların ağırlığını gösteren veriler yayımlıyorsa, bataklıkta bulduğunuz ‘mücevherlerde’ ne kadarlık bir yabancı payı var bir bakın. Oran çok düşükse alım kararınızı vermeden önce bir kez daha düşünmenizde fayda var. Yani kurumsal yabancı payı düşük olan hisselerde “Niye yabancı kurumsal yatırımcılar bu kar fırsatından uzak duruyor?” diye kendinize sorun diyorum sadece. İyi haftasonları diliyorum.