Özel Okul ve Finansal Bağımsızlık – II

Özel okul seçeneğinin aileler açısından büyük maddi külfet anlamına geldiğini bir önceki yazımda ifade etmiştim. Bugün ise bu külfetin büyüklüğünü rakamlara dökmeye çalışacağım. Bu çalışma uzun süredir aklımdaydı. Yeni çocuk sahibi biri olarak devlet okulu mu özel okul mu ikilemi benimde kafamı meşgul ediyor açıkçası. Eğitim için kafa yormak için daha erken diyebilirsiniz. Ama özel okul maliyetini bir eğitim fonu kurarak finanse etmeyi planladığım için aslında geç bile kalmış sayılırım. Neden fon kurmayı mı düşünüyorum. Özel okul maliyet tahminine geçmeden önce bu düşüncemi açıklayayım. 

Özel okul nasıl finanse edilmeli?

Zaman: kıt kaynak

Gözlemlerime dayanarak çocuklarını özel okula gönderen bordro mahkumu çiftlerin genellikle çift maaş çalıştığını ve en az bir maaşın özel okul parasına gittiğini söyleyebilirim. Bu size çok doğal gelebilir. Ancak, maaşla finanse etme yönteminin çok akıllıca bir strateji olmadığını düşünüyorum. Çünkü bizler maaş karşılığı en değerli varlığımızı yani zamanımızı veya ömrümüzü satıyoruz. Çalışabileceğimiz zaman doğa kanunlarıyla sınırlı ve zamanı geri satın almanın bir yolu yok.

Bir çocuğun eğitiminin maliyeti

Kreşten üniversite mezuniyetine kadar en az 18-19 yıllık bir eğitim süresinden söz ediyoruz. Bu süre boyunca maaş ile finansman yaparsak hayat boyu elde edebileceğimiz gelirin önemli bir kısmını hayat standardımızı da düşürerek geri dönülmez bir şekilde harcamış oluyoruz. Aşağıda göreceğiniz üzere ortalama bir özel okul maliyetini yıllık 7.700 dolar olarak öngördüm. 18*7.700 = 138.600 dolar ediyor! 5,84 TL/$ kurundan 809.424 TL anlamına geliyor… Üstelik bu hesap sadece bir çocuk için… Çocuk/lar mezun olduğunda ise elimizde bir birikimimiz kalmamış olacak.

Belirsiz gelecek

Diplomanın da çocuğa iş hayatında bir faydası yok artık. Harcadığınız parayı telafi eden bir iş bulabilmesi bile şüpheli günümüzde. Hele 15-20 yıl içinde yapay zeka ve artan otomasyon, sadece mavi yakalıları değil beyaz yakalı ofis çalışanlarının işlerininin de önemli bir kısmını yok etmiş olacak. Elinde işe yaramayan bir diploma ile evde oturan psikolojisi bozuk bir çocuk, yetersiz birikim ve sembolik emekli maaşı nedeniyle 65 yaşına kadar çalışmaya devam eden anne/baba olarak bu süreci bitirmek büyük bir olasılık.

Eğitim fonu kurma

Diğer seçenek ise özel okul masraflarını karşılayacak bir fon kurmaktır. Tabi daha önceden bir birikiminiz yada mirasınız yoksa mecburen zamanınızı satarak bu parayı biriktirmek zorundasınız. Ancak, bu parayı biriktirmek, belli şartlar altında, 18 yıldan çok daha az sürecektir. Bu parayı bir kez biriktirdikten sonra özel okul masrafından özgür olacaksınız. Ayrıca, çocuk mezun olduğunda fondaki para emrinize amade bir şekilde elinizde olacaktır. Daha rahat bir emeklilik geçirebilirsiniz. Çocuk iş bulamazsa da en azından bu paranın bir kısmını iş kurması için ona tahsis etme şansınız olur.

Özel okul finansmanı için gerekli fon büyüklüğü

Baz Senaryo

Aşağıdaki excel tablosunun sol tarafında varsayımlarımı görüyorsunuz. İstanbul, Ankara gibi metropol bir kentte yaşadığımızı öngörerek bu tahminleri yaptım. Ortalama bir özel okula bir çocuk göndermenin yıllık maliyeti bu hesaba göre kabaca 44.970 TL yada 7.700 dolar gözüküyor. Hesaplamalarımı neden dolarla yaptığımı merak edenler şu yazıma göz atabilir. Fondaki birikimimizi ise %4 reel getiri oranında değerlendirdiğimizi varsaydım. Bu durumda bize gerekli olan fon büyüklüğü yaklaşık 200.000 dolar oluyor.

Finansal bağımsızlık kaç yıl ertelenir?

200.000 dolar az bir para değil. Doğal olarak bu parayı kaç yılda biriktirebiliriz diye soracaksınız. Aşağıda excel tablosunda bu sorunun cevabı var. Finansal bağımsızlık için ne kadar para gerekli konulu yazımda kullandığımız baz modeli kullandım. Gelirimizi aylık net 10.000 TL ve tasarruf oranımızı %40 varsaymıştım. Bu varsayımlarımı korudum. Yalnız bu sefer yazıyı hazırlarken geçerli güncel kuru dikkate aldığımı ve daha önceden herhangi bir tasarruf yapılmadığını varsaydığımı not edeyim. Dolar cinsinden diyelim Eurobond yatırımı yaparak %4 reel getiri oranı elde ettiğimiz varsayımı altında 200.000 doları biriktirmek yaklaşık 17 yıl alıyor. Çocuk eğitim yaşına doğduktan 5-6 yıl sonra ulaşıyor. Dolayısıyla, fon kurarak ve fondaki paranın değerini enflasyona karşı koruyarak özel okulu finanse etmek aylık net geliri 10.000 TL olan bir aile için maalesef gerçekçi bir seçenek değil. Özel okul maliyetini yaklaşık yıllık 45.000 TL olduğunu öngörmüştüm. Bu meblağ ailenin yıllık gelirinin %37,5’u yapıyor. Özel okula çocuk göndermek, böyle bir aile için lüks.

Şimdi bazı varsayımlarımızı değiştirelim. Öncelikle, reel getiri oranımızı %7 yapalım yada reel getiriyi umursamadan Eurobond üzerinden nominal %7 kazandığımızı varsayalım. Ayrıca, karı koca çalışarak haneye çift maaş girdiğini ve toplam net aylık gelirin 20.000 TL olduğunu varsayalım. Bu aile, giderlerini yine aylık 6.000 TL ile sınırlamış olsun. Yani tasarruf oranını %70 varsaymış olduk. Bu durumda, 200.000 dolarlık fonu biriktirmek sadece 6 yıl alıyor! Eğer reel getirimiz %7 ise fondaki parayı enflasyondan da korumuş oluyoruz. Ancak, nominal %7 getiri elde edebiliyorsak, özel okul masrafını kısmen fondaki anapara ile finanse etmiş oluyoruz. Yine de her şekilde özel okul giderini doğrudan maaş ile finanse etmekten çok daha iyi durumdayız. Fonu oluşturduktan sonra finansal bağımsızlığa kaldığımız yerden devam edebiliriz. Yani çocuğu özel okula göndermek bu ailenin finansal bağımsızlığa ulaşmasını 6 yıl geciktirmiş oldu. Ancak, fondaki anaparayı ileride emekliliğimizde kullanmayı planlıyorsak aslında yolumuz sadece bir kaç yıl uzamış oldu.

Senaryo II: Ucuz özel okul

İkinci senaryomuzda çocuğu daha uygun fiyatlı bir özel okula gönderdiğimizi varsayalım. Özel okul masrafı yıllık 45.000 TL’dan yaklaşık 30.000 TL’ye düşmüş olsun. Bu durumda bize gereken fon büyüklüğü 140.000 dolara düşecektir.

Finansal bağımsızlık kaç yıl ertelenir?

140.00 doları biriktirmek baz senaryomuz kapsamında yaklaşık 13 yıl alıyor. Dolayısıyla aylık net geliri 10.000 TL olan bir aile için fon kurarak finanse etme yöntemi daha makul özel okul seçeneğindeki bile uygulanabilir bir çözüm değil.

Birde yukarıda ifade ettiğim çift gelirli iyimser senaryoda durum ne oluyor ona bakalım. Aşağıda göreceğiniz üzere iyimser senaryoda 140.000 doları biriktirmek için neredeyse 4 yıl yeterli!

Senaryo III: Pahalı özel okul

Son olarak çocuğumuzu ‘en iyi‘ ve pahalı özel okula gönderdiğimizi varsayalım. Çocuğun yıllık özel okul maliyeti yaklaşık 70.000 TL olsun. Bu durumda bize gereken fon büyüklüğü 300.000 dolara çıkıyor.

Finansal bağımsızlık kaç yıl ertelenir?

Öngördüğümüz pahalı özel okula göndermek aylık net geliri 10.000 TL olan bir aile için yapılabilir gibi durmuyor. Zira bu fonu oluşturmak 23 yıl alacağı gibi okul masrafı yıllık net tasarruf miktarından bile fazla…

Peki geliri daha yüksek ve ama eli daha sıkı bir aile için durum nedir sorusunu yanıtlayalım. Aşağıda ki excel modelinden görüldüğü üzere böyle bir okula çocuğunu göndermek için gerekli parayı biriktirmek bu aile için bile 8 yıl alıyor. Yapılabilir mi? Evet mümkün ama zor olacaktır. Tabi daha önceden birikimleri varsa bu süre önemli ölçüde kısalabilir.

Duyarlılık analizi

Reel getiri oranı

Baz modelimizde bazı varsayımlarımızı değiştirdiğimize ihtiyaç duyulan fon büyüklüğü nasıl değişiyor birde buna bakmakta fayda olabilir. Örneğin reel getiri oranımızı %4’ten %5’e çekelim. Bu durumda baz senaryoda gerekli fon büyüklüğü 200.000 dolardan 160.000 dolara düşüyor.

Diğer taraftan, getiri oranımızı %3’e düşürürsek ihtiyaç duyduğumuz fon miktarı 200.000 dolardan 260.000 dolara çıkıyor. Yani getiri oranı önemli bir faktördür yorumunu yapabiliriz.

Kur

Baz senaryomuzda kuru değiştirdiğimizde ne oluyor sorusunu merak edenler olabilir. Ona da baktım. Aşağıda gördüğünüz üzere TL’nin mevcut duruma göre %10 değer kaybettiğinde gerekli fon miktarı 180.000 dolara düşüyor. Tabi gerçek hayatta okul sahipleri reel karlarını korumak isteyeceklerinden bir sonraki yıl dolar bazında fiyatları eski seviyesine çekeceklerdir. Ancak sizin TL maaş geliriniz, dolar bazında kaybınızı telafi etmiyorsa bu durum alım gücünüzün azaldığı anlamına gelir.

TL %10 değer kazandığı durumda ise ihtiyaç duyulan fon büyüklüğü 220.000 dolara çıkıyor. Ancak sizin TL maaş gelirinizde dolar cinsinden arttığı için sorun yok. Tabi okul sahipleri bu sefer bir önceki durumun aksine fiyatlarını dolar cinsinden aşağıya çekmek için acele etmeyeceklerdir.

Sonuç olarak

Türkiye şartlarında çocuğunuzu özel okula gönderme kararı, uzun vadeli finansal geleceğinizi etkileyen önemli bir karardır. Eğer çocuğunuzu özel okula göndermeyi planlıyorsanız doğrudan maaş geliri ile değil kurduğunuz bir fonun getirisi ile finanse etmek uzun vadede sizin için daha hayırlıdır. Özellikle finansal bağımsızlık hedefiniz varsa…