İlk yazımda hesap kitabı niye dolar cinsinden yapacağımı açıklamıştım. Sonraki yazıda ise Dolar/TL kurunu belirleyen faktörleri incelemiştim. Serinin devamında yani bu yazıda ülkemizde küçük yatırımcı açısından erişilebilir belli başlı alternatif yatırım araçlarının dolar cinsinden tarihsel getiri oranları ne olmuş sorusunun cevabını aradım. Mevduatla başlayalım:
Vadeli Mevduatın Getiri Oranı
En bilinen ve yaygın olarak kullanılan yatırım aracı vadeli mevduat demek yanlış olmaz. Türkiye’de Türk lirası veya yabancı para cinsinden vadeli mevduat hesabı açtırmak mümkün olduğu için iki seçeneği de aşağıda inceledim. Sonuçları ilginç bulacaksınız.
Türk lirası mevduat ne kadar kazandırdı?
Tek tek bütün bankaların müşterilerine uyguladıkları faiz oranlarına ilişkin veri bulmak mümkün değil. Bunun yerine Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (Merkez Bankası) veritabanından aylık bazda bankaların uyguladıkları faizlerin ağırlıklı ortalamasını analize temel aldım. Aşağıdaki grafikte 2003-2018 yılları arasında uygulanan mevduat faizlerinin yıllıklandırılmış ağırlıklı ortalaması var. Ortalama mevduat faizinin 2010’lu yıllarda epey düştüğü görülüyor grafikten. Ülkemizde en yaygın vadenin bir aylık olması nedeni ile 2003 yılı Ocak ayında 100 TL’lık mevduat hesabı açtığımızı varsaydım. Merkez Bankası verilerini kullanarak 2018’e kadar 100 TL’nın yaklaşık 886 TL olacağını hesapladım. Yine Merkez Bankası veritabanından elde ettiği ortalama yıllık Dolar/TL kuru verilerini kullanarak hesapladığım değerleri yıllık bazda dolara çevirdim. Sonuç olarak, TL mevduatın 2003 – 2018 yılları arasında dolar bazında yıllık ortalama %4 kazandırdığı bulgusuna ulaştım.
Dolar mevduat ne kadar kazandırdı?
Merkez Bankası’nın veritabanından aylık bazda bankaların dolar bazlı mevduata uyguladıkları faizlerin ağırlıklı ortalamasını analize temel aldım. Aşağıdaki grafik 2003-2018 yılları arasında uygulanan dolar cinsinden mevduat faizlerinin yıllıklandırılmış ağırlıklı ortalamasını gösteriyor. 2007 yılında %4’ü geçen faizin, 2007 yılını izleyen yıllarda epey düştüğü görülüyor. Yine ülkemizde en yaygın vadenin bir aylık olması nedeni ile 2003 yılı Ocak ayında 100 dolarlık mevduat hesabı açtığımızı varsaydım. Merkez Bankası verilerini kullanarak 2018’e kadar 100 doların yaklaşık 145,4 dolar olacağını hesapladım. Sonuç olarak, dolar cinsinden vadeli mevduat, 2003 – 2018 yılları arasında dolar bazında yıllık ortalama %2,2 kazandırmış. Yani TL mevduattan daha az!
Tahvilin Getiri Oranı
Mevduat gibi faiz geliri sağlamakla birlikte mevduata göre daha riskli olan bir diğer yatırım aracı ise tahvildir. T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın (Hazine) çıkarttığı 2 yıl vadeli tahvilleri esas aldım. Ne yazık ki Borsa İstanbul, tahvil getirilerini hesaplamakta kullanılan devlet iç borçlanma senetleri fiyat performans endeksleri verisini uzun bir süredir parayla satıyor. Para vermek istemediğim için www.investing.com sitesinden 2 yıllık Hazine Tahvillerinin vade sonuna kadar getiri (yield to maturity) verilerini kullandım. Bu verilerle aşağıdaki grafiği elde ettim. Mevduata benzer şekilde 2006 yılında 100 TL’lık tahvil aldığımı, vade sonuna kadar tuttuğumu ve vade sonunda güncel fiyat ve kupon oranından yeni tahvil satın aldığımı varsaydım. Bu senaryoda 100 TL’lık param 2018 yılı sonunda 434,3 TL oldu. Yine hesapladığım değerleri yıllık bazda dolara çevirdim ve 2 yıllık Türk lirası bazlı Hazine Tahvili’nin 2006-2018 yılları arasında dolar bazında yıllık ortalama %0,96 oranında kazandırdığını hesapladım. Vadeli mevduata göre oldukça düşük.
Hisse Senetlerinin Getiri Oranı
Bir diğer yatırım aracı olarak hisse senedi alınabilir. Ben analiz için Bist 100 endeksini seçtim. Yani dönem başında Bist 100 endeksini satın aldığımı varsaydım. Bist 100 endeksine ilişkin verileri Yahoo Finance‘dan elde ettim. Aşağıdaki grafik, dolar cinsinden Bist 100 endeksinin yıllık bazda getiri oranlarını gösteriyor. Yıllık getiri oranının dalga boyu oldukça yüksek gözüküyor. 1996 yılında satın aldığım Bist 100 endeksinin 2018 yılı sonuna kadar elimde tuttuğumu varsaydım ve Bist 100 endeksinin 1996-2018 yılları arasında dolar bazında yıllık ortalama sadece %3,3 oranında kazandırdığını hesapladım. Tabi bazı hisseler aynı dönemde Bist 100’den daha iyi performans sergilemiş olabilirler. Ama şahsen ben böyle hisseleri bulabilen bir borsa dahisi değilim.
Altın
Sıra kadınlarımızın en sevdiği yatırım aracı olan altına geldi. Altın analizi için kullandığım verileri Londra Altın Borsası’ndan elde ettim. Aşağıdaki grafikte ise altının dolar bazında yıllık getiri oranları görülüyor. Ancak karşılaştırılabilir olması açısından diğer en uzun veri seti olan Bist 100 veri setinin kapsadığı dönemi yani 1996-2018 arası döneme ait verileri kullandım. Altın 1996-2018 yılları arasında dolar bazında yıllık ortalama %5,3 oranında kazandırdığını hesapladım. Şu ana kadar açık ara en yüksek getiri!
Konut
Halkımızın en çok sevdiği ‘yatırım’ araçlarından biri şüphesiz konut. Yıllardır neredeyse herkesten ‘ev asla zarar ettirmez‘ lafını dinledim. Bakalım öyle miymiş. Konut fiyatlarına ilişkin veriler maalesef çok geriye gitmiyor. Merkez Bankası’nın ikinci el konut satışlarına ilişkin bir fiyat endeksi var. Analizde bu endeksi esas aldım. 2010-2018 yılları arasındaki bu dönemi kapsayan verilerden elde ettiğim yıllık getiri oranlarını aşağıdaki grafikten görebilirsiniz. Peki sonuç: konut, fiyat bazında 2010-2018 yılları arasında dolar bazında yıllık ortalama %3,6 oranında kaybettirmiş. Tabi bu hesaba kira gelirleri dahil değil. Ancak metropollerde genellikle kira gelirinin bir evin bedelini 25-30 yılda amorti ettiğini göz önüne alırsak, dolar cinsinden kira geliri dahil konut yatırımının getiri oranının pozitif bir rakama çıkacağını sanmıyorum.
Alternatif yatırım araçlarının dolar bazında getiri oranları tablosu
Bulguları özetlersek; altın en yüksek getiriyi sağlamış, TL cinsi vadeli mevduat dolar cinsi vadeli mevduattan 1,8 puan fazla getirmiş ve fiyat bazında konut en kötü yatırım aracı olarak ortaya çıkmış.
| Dolar Bazında Yıllık Getiri Oranı | |
| Vadeli Mevduat | |
| TL | 4% |
| Dolar | 2,20% |
| 2 Yıl Vadeli TL Tahvil | 0,96% |
| Bist 100 | 3,30% |
| Altın | 5,30% |
| Konut | -3,60% |
Gerçekleşen değil gerçekleşecek getiri oranları önemli
Bu verilere bakarak bütün parayı altına yatıralım gibi bir sonuç çıkarmayın sakın. Geçmişe bakmak ufuk açıcı olabilir ama bir yatırımcı için esas sorun gelecekte ne olacağı. Geçmiş her zaman kendini tekrar etmez. Altının bu kadar yüksek getiri sağlamasının nedeni analiz yaptığımız verinin 2008 krizini içermesi örneğin. Veri setini on-on beş yıl geriden başlatsak getiri oranı çok daha düşük olacaktı. Çünkü altın dünya ekonomisi krize girdiğinde yüksek getiri sağlar. Keza geçmişte reel faizin yüksek olması nedeniyle TL vadeli mevduatta ki getiri oranı bu kadar yüksek olmuş olabilir. Ancak mevcut Hükümet reel faizin mümkün olduğunca düşük olmasını arzuluyor. Bu yöndeki politikaları başarılı olursa TL vadeli mevduata yatırım yapanlar hüsrana uğrayabilir. Ayrıca, bu analizin bir önemli eksiği var: vergiler ve işlem maliyetleri hesaba katılmadı. Bu iki kalem uzun dönemde bir yatırımcı açısından büyük bir fark yaratabilir. Geleceği de bilemiyorsak nasıl yatırım yapacağız? Finans akademisyenleri bu sorunun cevabı olarak Modern Portföy Teorisi’ni ileri sürüyorlar. Bu teori ne diyor ve pratik olarak nasıl kullanacağımız konuları ise ilerleyen yazılarımın konusu olacak.
Böylesine güzel bir çalışmaya yorum gelmemesi beni şaşırttı. Elinize sağlık
Teşekkür ederim Bekir Bey. Beğendiğiniz yazıları sosyal medyada paylaşabilirseniz çok daha fazla kişiye ulaşabilirim. Selamlar.
tebrik ederim yazılarınız çok güzel baya emek vermişssiniz
Çok teşekkür ederim. Faydalı olması dileğiyle;
Emeginiz icin tesekkur ederim, bence oldukca faydali. Karsilastirirken vadeli mevduatlardaki vergi oranlarini (su anda TL ve Doviz mevduat da farkli) ve borsa getiri tablosunda da dagitilan ortalama temettu gelirlerini hesaba katmiyoruz. Bunlarla beraber BIST100’un daha yuksek bir getiri oranina sahip olacagini dusunuyorum.
Merhaba Expat Bey;
Faydalı olmasına sevindim. Selamlar.
Merhaba, yazılarınızı dikkatle takip ediyorum. Cok başarılı bakış açısına sahip olduğunu düşünüyorum. Başarılar dilerim.
Teşekkürler Hakan Bey.
Ellerinize sağlık. Modern portföy teorisini pratikte nasıl uygulayabiliriz yazını iple çekiyorum.
Merhaba Selçuk Bey,
Yazıları beğenmenize sevindim. Beğendiğiniz yazıları sosyal medya paylaşmayı unutmayın. Bu arada şu yazıya da bir göz atın:
Bist 30 Portföyü ve Sharpe Oranı
Sevgiler.
Çok twşekkürler
Merhaba,
Güzel bir çalışma ama konut için yaptığınız hesaba kira gelirlerini de eklemeniz ve 2015 den sonra mortgage faizlerinin negatif olduğunu dahil etmemişsiniz.
Örnek vermek gerekirse 2015 yılında %1 faizli konut kredisi kullanarak aldığım konut dolar bazında %100 net getiri sağladı. Alım satım arasında 5 yıldan uzun süre olduğu için herhangi bir gelir vergisi de oluşmadı.
Gayrimenkulde de hisse senedinde olduğu gibi spesifik yatırımlar şartlara bağlı olarak oldukça yüksek getiri sağlayabilir. Burada ortalama getirileri incelemeye çalıştım. Kazancınız içinde sizi tebrik ediyorum. Selamlar.